Türkiye, aktif fay hatları üzerinde yer alan ve yüksek deprem riski taşıyan bir ülkedir. Bu nedenle binaların depreme karşı güvence altına alınması büyük bir önem taşır. Zorunlu Deprem Sigortası (DASK), deprem ve depremden kaynaklanan maddi zararları karşılamak amacıyla devlet tarafından zorunlu kılınan bir sigorta türüdür.
Bu makalede zorunlu deprem sigortasının kapsamını, teminatlarını, nasıl yaptırılacağını, yasal zorunluluklarını ve teminat dışı durumlarını detaylı bir şekilde ele alacağız.
Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) Nedir?
Zorunlu Deprem Sigortası, bir binanın deprem ve depremden kaynaklanan hasarlara karşı güvence altına alınmasını sağlayan sigorta sistemidir. Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) tarafından yürütülmektedir ve Türkiye’deki tüm konutlar için yasal bir zorunluluktur.
1999 Gölcük Depremi sonrası 2000 yılında yürürlüğe giren Zorunlu Deprem Sigortası, afet sonrası konut sahiplerinin maddi kayıplarını azaltmayı amaçlamaktadır.
Deprem sigortasının temel amacı, deprem sonrası oluşabilecek maddi zararları karşılamak, vatandaşları sigortalı yaşama teşvik etmek, devletin mali yükünü azaltmak ve binaların yeniden inşası için finansal destek sunmaktır.
Zorunlu deprem sigortası bulunmayan binalar tapu işlemleri, elektrik, su ve doğalgaz aboneliklerinde sorun yaşayabilir.
Hangi Binalar İçin Zorunludur?
Zorunlu deprem sigortası, Türkiye’deki tüm meskenler için zorunlu bir sigorta türüdür.
Sigortanın zorunlu olduğu taşınmazlar şunlardır:
- Kat mülkiyeti veya kat irtifakı olan tüm konutlar
- Tapuda mesken olarak kayıtlı tüm yapılar
- Belediye sınırları içinde yer alan binalar
- Apartman daireleri ve müstakil konutlar
Sigortanın zorunlu olmadığı yapılar şunlardır:
- Köy yerleşim alanlarında bulunan binalar
- Ticari veya sanayi amaçlı kullanılan yapılar
- Tamamen harap olmuş, oturulamaz durumda olan binalar
- Kamu binaları ve askeri tesisler
Zorunlu Deprem Sigortasının Kapsamı
DASK poliçesi, yalnızca deprem ve depremin doğrudan sebep olduğu hasarları kapsar.
Teminat altına alınan zararlar şunlardır:
- Deprem nedeniyle oluşan bina hasarları
- Depreme bağlı duvar, tavan ve temel hasarları
- Yangın, infilak ve tsunami gibi deprem sonrası olaylardan kaynaklanan zararlar
- Binanın tamamen veya kısmi yıkılması durumunda karşılanacak maddi kayıplar
Sigorta kapsamına girmeyen durumlar ise şunlardır:
- Bina içindeki eşyalar (mobilya, beyaz eşya vb.)
- Depremden bağımsız gelişen bina çökmesi veya toprak kaymaları
- Deprem sonrası oluşan kira kaybı, iş durması gibi mali zararlar
- Binanın bakım eksiklikleri nedeniyle meydana gelen zararlar
- Zeminin sıvılaşması ve heyelan nedeniyle oluşan hasarlar
Zorunlu deprem sigortası yalnızca binayı güvence altına alır. Bina içindeki eşyaların korunması için ek olarak konut sigortası yaptırılması gerekmektedir.
DASK Nasıl Yaptırılır?
Zorunlu deprem sigortası, sigorta şirketleri, bankalar ve online platformlar üzerinden kolayca yaptırılabilir.
Sigorta yaptırmak için gerekli belgeler şunlardır:
- Tapu fotokopisi
- Sigorta yaptıracak kişinin kimlik bilgileri
- Binanın açık adresi ve yapı yılı
- Binanın brüt yüz ölçümü (metrekare)
- Binanın yapı tarzı (betonarme, ahşap, yığma vb.)
Bu bilgiler ile sigorta şirketine veya acenteye başvurarak hızlı bir şekilde poliçe oluşturulabilir.
Sigorta Primi Nasıl Hesaplanır?
DASK primi, binanın bulunduğu deprem risk bölgesi, yapı türü, bina yaşı ve metrekare büyüklüğüne göre belirlenir.
Sigorta primi hesaplanırken dikkate alınan faktörler şunlardır:
- Deprem risk bölgesi: Türkiye 1. derece (en riskli) ile 5. derece (en düşük riskli) olmak üzere sınıflandırılmıştır.
- Bina yapı tarzı: Betonarme, yığma tuğla veya ahşap gibi yapı türlerine göre primler değişir.
- Bina yaşı: Yeni binalarda primler daha düşük olurken, eski binalarda risk daha yüksek olduğu için prim artar.
- Metrekare büyüklüğü: Konutun brüt alanı sigorta tutarını etkiler.
Örnek olarak, İstanbul’da 100 metrekare büyüklüğünde betonarme bir konut için yıllık DASK primi ortalama 1300 TL olabilir. Ankara’da aynı özelliklere sahip bir bina için prim 1000 TL arasında değişebilir.
Güncel prim hesaplamaları için sigorta şirketlerinden veya DASK’ın resmi web sitesinden bilgi alınabilir.
DASK Poliçesi Olmadan Yapılamayan İşlemler
Zorunlu deprem sigortası bulunmayan konutlar için bazı resmi işlemler gerçekleştirilemez. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- Tapu işlemleri (satış, ipotek, miras intikali vb.)
- Su, elektrik ve doğalgaz abonelik başvuruları
- Belediye ruhsat işlemleri
Bu nedenle, sigorta süresi dolmadan poliçenin yenilenmesi büyük önem taşır.
DASK Poliçesi Ne Kadar Süreyle Geçerlidir?
Zorunlu deprem sigortası, bir yıl süreyle geçerlidir ve her yıl yenilenmesi gerekmektedir. Sigorta süresi dolduğunda sigorta şirketi veya banka tarafından bilgilendirme yapılır ve poliçe yenilenebilir.
Sonuç
Zorunlu Deprem Sigortası (DASK), deprem nedeniyle meydana gelen bina hasarlarını karşılayan, devlet tarafından zorunlu hale getirilmiş bir sigortadır.
Özetlemek gerekirse:
- Deprem ve deprem kaynaklı bina hasarlarını güvence altına alır.
- Tapu işlemleri, su, elektrik ve doğalgaz abonelikleri için gereklidir.
- Binanın yapı türü, bulunduğu bölge ve büyüklüğüne göre prim belirlenir.
- Her yıl yenilenmesi zorunludur.
- Sadece binayı kapsar, eşyalar için konut sigortası yaptırmak gerekir.
Deprem riski yüksek olan Türkiye’de, zorunlu deprem sigortasını zamanında yaptırmak ve düzenli olarak yenilemek, hem maddi hem de hukuki açıdan büyük önem taşır.
