TAKS (Taban Alanı Kat Sayısı), bir parsel üzerine yapılacak binanın taban oturum alanının, toplam arsa alanına oranını belirten bir imar terimidir. Belediyeler tarafından belirlenen imar planları kapsamında, yapılaşma yoğunluğunu düzenlemek ve şehir planlamasını korumak için kullanılır.
Bu makalede TAKS nedir, nasıl hesaplanır, neden önemlidir, imar planlarındaki yeri ve TAKS sınırları hakkında bilinmesi gereken tüm detayları ele alacağız.
TAKS Nedir? Tanımı ve Önemi
Taban Alanı Kat Sayısı (TAKS), bir binanın inşa edilebileceği taban alanını belirleyen ve yapılaşma yoğunluğunu düzenleyen bir imar katsayısıdır. TAKS değeri, imar planlarına göre belediyeler tarafından belirlenir ve her arsanın yapılaşma koşulları farklı olabilir.
Örneğin, 500 m²’lik bir arsa için TAKS değeri 0.40 olarak belirlenmişse, bu arsaya maksimum 200 m² taban alanına sahip bir bina inşa edilebilir.
TAKS’in Önemi:
- Düzensiz şehirleşmeyi önler.
- Yeşil alanlar, yollar ve sosyal donatı alanlarını korur.
- Binaların taban alanı sınırlarını belirleyerek aşırı yoğunluğu engeller.
- İnşaat projelerinin imar mevzuatına uygun olmasını sağlar.
TAKS Nasıl Hesaplanır?
TAKS hesaplama formülü oldukça basittir:
TAKS = (Bina Taban Alanı) ÷ (Arsa Alanı)
Örnek:
- Arsa Alanı: 600 m²
- TAKS: 0.30 (İmar planına göre belirlenen değerdir)
- Bina taban alanı = 600 m² × 0.30 = 180 m²
Bu durumda, bu arsa üzerine en fazla 180 m² taban oturum alanına sahip bir bina inşa edilebilir.
⚠ Önemli Not:
TAKS, yalnızca binanın zemin katı için hesaplanır. Binanın toplam kat alanı veya toplam inşaat alanı hesaplamasında TAKS kullanılmaz. Bunun için KAKS (Kat Alanı Kat Sayısı – Emsal) değeri devreye girer.
TAKS ile KAKS (Emsal) Arasındaki Fark Nedir?
| Kriter | TAKS (Taban Alanı Kat Sayısı) | KAKS (Kat Alanı Kat Sayısı – Emsal) |
|---|---|---|
| Tanım | Binanın arsa üzerindeki taban alanının arsa alanına oranıdır. | Binanın tüm katlarının toplam alanının arsa alanına oranıdır. |
| Hesaplama | Bina taban alanı ÷ Arsa alanı | Toplam inşaat alanı ÷ Arsa alanı |
| Kapsam | Yalnızca binanın zemin katta kapladığı alan hesaplanır. | Binanın toplam tüm kat alanları hesaplanır. |
| Örnek | 500 m² arsa, TAKS 0.40 → Maksimum 200 m² taban oturum alanı | 500 m² arsa, KAKS 1.50 → Maksimum 750 m² toplam inşaat alanı |
Özetle:
- TAKS, yalnızca binanın taban oturum alanını belirler.
- KAKS (Emsal), binanın toplam inşaat alanını hesaplamak için kullanılır.
Örnek: Eğer KAKS 1.50 ise ve TAKS 0.40 ise, bu şu anlama gelir:
- Bina zemin katta maksimum 200 m² alan kaplayabilir (TAKS 0.40 × 500 m² arsa)
- Binanın toplam inşaat alanı 750 m² olabilir (KAKS 1.50 × 500 m² arsa)
- Bu durumda bina 3-4 katlı olabilir (örneğin her kat 180-190 m² olacak şekilde).
TAKS Değerleri Ne Kadar Olabilir?
TAKS oranları, imar planlarında belirlenmiş olup, arsanın kullanım amacına ve bulunduğu bölgeye göre değişebilir. İşte TAKS değerleri için genel bir rehber:
| Yapı Türü | TAKS Değeri |
|---|---|
| Konut (Düşük Yoğunluklu) | 0.20 – 0.40 |
| Konut (Yoğun Yerleşim) | 0.40 – 0.60 |
| Ticari Alanlar | 0.50 – 0.80 |
| Sanayi Alanları | 0.50 – 0.75 |
| Kamu Binaları (Okul, Hastane vb.) | 0.30 – 0.60 |
⚠ Önemli Not: TAKS değerleri bölgesel imar planlarına ve belediyelerin yönetmeliklerine göre değişebilir.
TAKS’in İmar Planlarındaki Yeri ve Sınırlamalar
TAKS, imar planlarında binaların yoğunluğunu ve kullanım alanlarını düzenleyen kritik bir değerdir. İşte TAKS’in imar planlarındaki yeri ve sınırlamalar:
TAKS Değerinin Önemi:
✔ Şehir planlamasında altyapı ve sosyal donatı alanlarının korunmasını sağlar.
✔ Yoğun yapılaşmayı kontrol altına alır.
✔ Gelecekteki inşaat projeleri için sınırları netleştirir.
TAKS Kısıtlamaları:
✔ TAKS değeri bölgesel imar planlarına bağlı olarak belediyeler tarafından belirlenir.
✔ Bitişik nizamda TAKS değeri yüksek olabilirken, müstakil parsellerde TAKS daha düşük tutulabilir.
✔ TAKS sınırları, çevre düzenlemeleri, yeşil alan ihtiyacı ve altyapı kapasitesi göz önünde bulundurularak belirlenir.
TAKS Hesaplamalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler
✔ TAKS oranınızı belediyeden öğrenmelisiniz.
✔ Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’ne göre hareket edilmelidir.
✔ TAKS değeri, toplam inşaat alanını belirleyen KAKS (Emsal) ile birlikte değerlendirilmelidir.
✔ TAKS ve KAKS sınırlarının aşılması durumunda ruhsat alınamaz ve inşaat kaçak yapı sayılabilir.
TAKS İhlali ve Sonuçları
TAKS sınırlarını aşarak yapılan yapılar imar mevzuatına aykırı olur ve ciddi yaptırımlarla karşılaşılabilir:
İnşaat ruhsatı iptal edilebilir.
Yapı kullanım izni (iskan) alınamayabilir.
Kaçak yapı kapsamına girebilir ve yıkım kararı alınabilir.
Belediye tarafından cezai işlem uygulanabilir.
Bu nedenle TAKS hesaplamalarının doğru yapılması ve belediyeden alınan imar durumu bilgisine uygun projelendirme yapılması çok önemlidir.
Sonuç
TAKS (Taban Alanı Kat Sayısı), bir parsel üzerinde inşa edilebilecek binanın taban alanını belirleyen kritik bir imar katsayısıdır. İmar planlarının doğru uygulanması ve şehirleşmenin dengeli bir şekilde gelişmesi için TAKS büyük önem taşır.
Eğer bir arsanız varsa ve üzerine nasıl bir bina inşa edebileceğinizi öğrenmek istiyorsanız, TAKS ve KAKS değerlerinizi belediyeden sorgulamalısınız. İmar planına uygun bir yapı inşa edilmediği takdirde ruhsat iptali, kaçak yapı statüsü ve yıkım gibi ciddi hukuki yaptırımlarla karşılaşabilirsiniz.
