İmar affı ya da diğer adıyla imar barışı, ruhsatsız veya ruhsat eklerine aykırı olarak inşa edilen yapıların yasal statüye kavuşturulması için çıkarılan bir düzenlemedir. Bu uygulama, özellikle imar mevzuatına aykırı yapıların kayıt altına alınması ve mülkiyet sorunlarının çözülmesi için geliştirilmiştir. Türkiye’de, imar affı genellikle sosyal ve ekonomik düzenlemeler çerçevesinde zaman zaman uygulamaya alınmaktadır.
Bu makalede, imar affının ne olduğu, hangi yapıların kapsam içine girdiği, nasıl başvuru yapılacağı, avantajları ve dikkat edilmesi gereken noktaları detaylı bir şekilde ele alıyoruz.
İmar Affı (İmar Barışı) Nedir?
İmar affı, ruhsatsız veya ruhsata aykırı şekilde inşa edilen yapıların devlet tarafından belirli bir bedel karşılığında yasal hale getirilmesini sağlayan bir düzenlemedir. Türkiye’de ilk kez 1980’li yıllarda uygulanmış olan imar affı, en son 2018 yılında 3194 Sayılı İmar Kanunu’nun Geçici 16. Maddesi kapsamında “İmar Barışı” adıyla uygulamaya alınmıştır.
İmar Barışı ile Neler Amaçlanır?
- Kayıt Dışılığın Önlenmesi: Ruhsatsız yapıların kayıt altına alınması.
- Mülkiyet Sorunlarının Çözülmesi: Tapu ve mülkiyet sorunlarının ortadan kaldırılması.
- Devlete Gelir Sağlanması: Yapı sahiplerinden alınan kayıt bedelleriyle kamu gelirlerinin artırılması.
- Güvenlik ve Standartların Sağlanması: Yasal duruma geçen yapıların iyileştirilmesi ve güvenli hale getirilmesi.
İmar Affı Kapsamına Giren Yapılar
İmar affından faydalanabilecek yapılar genellikle ruhsatsız veya imar mevzuatına aykırı inşa edilmiş yapılardır. Ancak, bu kapsamda belirli şartlar aranır:
1. Ruhsatsız Yapılar
- İnşa edilirken hiçbir ruhsat alınmamış olan yapılar.
2. Ruhsat Eklerine Aykırı Yapılar
- Ruhsat alınmış olsa da, inşaat sırasında proje dışına çıkılarak yapılan değişiklikler (eklemeler, büyütmeler vb.).
3. İmar Planına Aykırı Yapılar
- Bulunduğu bölgenin imar planına uygun olmayan yapılar.
Kapsama Girmeyen Yapılar
- Boğaziçi alanları, sit alanları gibi özel koruma altındaki bölgelerde bulunan yapılar.
- Üçüncü kişilere veya kamuya zarar veren yapılar.
- Orman arazileri üzerine inşa edilmiş yapılar (belirli istisnalar dışında).
İmar Affı Başvuru Süreci
İmar affından yararlanmak isteyen yapı sahiplerinin belirli adımları takip etmesi gerekmektedir. İşte imar barışı başvuru sürecinin detayları:
1. e-Devlet Üzerinden Başvuru
- Başvurular e-Devlet üzerinden yapılır.
- “Yapı Kayıt Belgesi Başvurusu” bölümünden ilgili taşınmaz bilgileri girilir.
2. Yapı Bilgilerinin Beyanı
- Yapının türü, kullanım amacı, inşaat durumu gibi bilgiler doğru ve eksiksiz bir şekilde doldurulur.
3. Başvuru Ücretinin Ödenmesi
- Yapı kayıt belgesi için belirlenen ücret, yapı sahibinin beyan ettiği taşınmazın büyüklüğüne ve değerine göre hesaplanır.
- Ücret ödendikten sonra başvuru tamamlanır.
4. Yapı Kayıt Belgesinin Alınması
- Başvuru onaylandığında, yapı sahibi yapı kayıt belgesini e-Devlet üzerinden alabilir.
5. Tapuya Başvuru (İsteğe Bağlı)
- Yapı kayıt belgesi alanlar, tapu almak için ilgili tapu müdürlüklerine başvurabilir.
İmar Affının Avantajları
İmar affı, hem yapı sahipleri hem de devlet açısından çeşitli avantajlar sunar:
1. Mülkiyet Haklarının Sağlanması
- Ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapıların yasal statüye kavuşturulmasıyla mülkiyet sorunları çözülür.
2. Tapu Alma İmkanı
- İmar affı sayesinde yapı sahipleri, mülkiyet haklarını tapuyla belgeleyebilir.
3. Elektrik, Su ve Doğalgaz Bağlantıları
- Yasal statüye kavuşan yapılar, altyapı hizmetlerinden faydalanabilir.
4. Kentsel Dönüşüm Fırsatları
- Yapı kayıt belgesi alan taşınmazlar, kentsel dönüşüm projeleri için uygun hale gelir.
5. Hukuki ve Mali Sorunların Çözümü
- Yasal duruma geçen yapılar, hukuki anlaşmazlıkları ve cezai yaptırımları önler.
İmar Affı ile İlgili Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Başvuru Beyanının Doğruluğu: Yanlış veya eksik bilgi beyanında bulunanların başvuruları iptal edilebilir ve yasal yaptırımlarla karşılaşılabilir.
- Tapu İşlemleri: Yapı kayıt belgesi tapu yerine geçmez. Tapu almak isteyenlerin ek başvurular yapması gerekir.
- Geçici Çözüm: İmar affı kalıcı bir çözüm değil, belirli dönemlerde geçici olarak uygulanan bir düzenlemedir.
- Bölgesel Kısıtlamalar: Sit alanları, orman arazileri gibi özel bölgelerdeki yapıların imar affı kapsamına girmediğini unutmayın.
İmar Affının Hukuki Boyutu
İmar affı, 3194 Sayılı İmar Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde düzenlenir. Ancak, bazı yapılar yasal duruma geçse bile, imar affı bu yapıların teknik eksikliklerini tamamen ortadan kaldırmaz. Örneğin:
- Depreme dayanıklılık sorunları giderilmemiş olabilir.
- Çevre düzenlemeleri açısından ek yükümlülükler doğabilir.
İmar Affı Sıkça Sorulan Sorular
1. İmar Affı Başvuru Süresi Ne Kadardır?
Her imar affı düzenlemesi için belirli bir başvuru süresi tanınır. Geçmiş imar affı düzenlemelerinde süre genellikle 6-12 ay arasında olmuştur.
2. İmar Affı Tapu Sağlar mı?
Yapı kayıt belgesi alınsa da, tapu almak için ek işlemler gereklidir.
3. İmar Affı Hangi Alanlarda Geçerli Değildir?
Sit alanları, boğaziçi bölgeleri ve kamu zararına olan yapılar imar affı kapsamına girmez.
Sonuç
İmar affı, ruhsatsız ve imara aykırı yapıların yasal statüye kavuşması için önemli bir düzenlemedir. Ancak, bu sürecin doğru bir şekilde yönetilmesi ve yapı sahiplerinin beyanlarını eksiksiz yapmaları kritik öneme sahiptir. İmar affı uygulamasından yararlanmayı düşünenlerin, detaylı bilgi edinmesi ve gerekirse hukuki danışmanlık alması önerilir.
