Elektronik İlan Doğrulama Sistemi (EİDS), emlak sektöründe ilanların doğruluğunu ve güvenilirliğini artırmak amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulan bir sistemdir. Bu sistem, taşınmaz ilanlarının yetkili kişiler tarafından verilmesini sağlayarak sahte ve aldatıcı ilanların önüne geçmeyi hedefler.
EİDS’nin Amacı ve Faydaları
Elektronik İlan Doğrulama Sistemi (EİDS), Türkiye’de emlak sektöründe güvenliğin ve şeffaflığın artırılması amacıyla oluşturulmuş bir sistemdir. Sahte ilanları engellemek, ilan kirliliğini azaltmak ve yetkisiz emlak faaliyetlerini önlemek gibi önemli hedefleri vardır. Bu sistemin temel amaçlarını ve sağladığı faydaları daha ayrıntılı ele alalım.
Sahte İlanların Önlenmesi
Emlak sektöründe sahte ilanlar, hem alıcıları hem de satıcıları mağdur eden en büyük sorunlardan biridir. Bazı kötü niyetli kişiler veya yetkisiz emlakçılar, var olmayan veya fiyatı gerçeği yansıtmayan taşınmaz ilanlarıyla tüketicileri yanıltabilir.
Bu tip sahte ilanlar şu tür mağduriyetlere yol açar:
- Gerçek olmayan fiyatlandırmalar: Örneğin, piyasadaki fiyatları manipüle etmek için düşük fiyatlı ilanlar oluşturulabilir. Gerçek bir alıcı aradığında, ilan sahibi “bu ilan satıldı, ancak elimde başka taşınmaz var” diyerek yönlendirme yapabilir.
- Fiziki olarak mevcut olmayan gayrimenkuller: Bazı ilanlar, olmayan ya da henüz satışta olmayan taşınmazlara ait olabilir. Bu da zaman kaybına ve güven kaybına neden olur.
- Başkasına ait gayrimenkullerin izinsiz ilana konulması: Bir kişi, sahibinin bilgisi olmadan bir gayrimenkulü ilana koyabilir ve satışa çıkarılmış gibi gösterebilir.
EİDS, ilanların gerçek taşınmaz sahipleri tarafından yetkilendirilen kişiler tarafından verildiğini doğrulayarak bu tür sorunların önüne geçmektedir. Her ilan, tapu kaydıyla ilişkilendirildiği için gerçek dışı, eksik veya aldatıcı ilanlar engellenmiş olur.
İlan Kirliliğinin Azaltılması
Gayrimenkul ilan platformlarında aynı taşınmazın onlarca farklı ilanla listelenmesi, ilan kirliliğine yol açan önemli bir sorundur.
Örneğin:
- Aynı emlak, farklı emlakçılar veya kişiler tarafından farklı fiyatlarla ve farklı bilgilerle ilana konabilir.
- Güncelliğini yitirmiş ya da zaten satılmış/kiralanmış olan taşınmazlar kaldırılmadan yayında kalabilir.
- Aynı taşınmaz farklı kullanıcılar tarafından ilan listelerinde sürekli olarak güncellenerek gereksiz bir bilgi yığını oluşabilir.
Bu durum tüketicilerin doğru bilgiye ulaşmasını zorlaştırır ve piyasa hakkında yanlış algılar oluşturabilir. EİDS sayesinde her taşınmaz için yalnızca yetkili kişi veya kurum tarafından doğrulanmış tek bir ilan verilebilir. Bu, gereksiz ilan yığılmasını önleyerek, alıcı ve satıcıların güvenilir ilanlara erişmesini sağlar.
Yetkisiz Emlak Faaliyetlerinin Engellenmesi
Türkiye’de gayrimenkul alım-satımı ve kiralama işlemleri için Yetki Belgesi olmayan kişilerin faaliyet göstermesi yasaktır. Ancak, kayıt dışı çalışan emlakçılar ve yetkisiz kişiler, alım-satım süreçlerinde hâlâ önemli bir sorun teşkil etmektedir.
Yetkisiz emlak faaliyetleri şunlara yol açabilir:
- Tüketici haklarının ihlali: Yetkisiz kişilerle yapılan işlemler, tüketicilerin yasal güvencelerden yoksun kalmasına sebep olabilir.
- Haksız komisyon talepleri: Yetkisiz kişiler, satış veya kiralama işlemlerinde ekstra ücret veya komisyon talep edebilir.
- Dolandırıcılık riski: Sahte vekâletnameler, tapu devri yapılmadan ödeme talep edilmesi gibi dolandırıcılık vakaları yaşanabilir.
EİDS sayesinde, ilan verecek kişilerin yetkilendirme sürecinden geçmesi gerektiği için yetkisiz kişilerin ilan girişi yapması engellenmektedir. Yalnızca tapudaki malik (mülk sahibi) veya onun yetkilendirdiği kayıtlı emlak işletmeleri ve danışmanlar ilan verebilir.
Bu durum, sektördeki denetimi artırarak kayıt dışı çalışan kişilerin faaliyetlerini büyük ölçüde kısıtlar ve yalnızca yasal olarak yetkilendirilmiş emlak danışmanlarının hizmet sunmasına olanak tanır.
EİDS Zorunlu mu?
EİDS, 15 Eylül 2024 tarihinde uygulamaya alınmış olup, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren zorunlu hale gelmiştir. Bu tarihten itibaren, yetki doğrulaması yapılmaksızın ilan verilmesi mümkün değildir. Kiralık ilanların girişinde kesin zorumlu olan EİDS, satılık ilan girişinde ise şuan için zorunlu değil.
EİDS Onayı Nasıl ve Nereden Verilir?
EİDS onayı, taşınmaz sahibinin e-Devlet üzerinden emlak işletmesine ilan verme yetkisi vermesiyle gerçekleştirilir. İşlem adımları şu şekildedir:
- e-Devlet Girişi: Taşınmaz sahibi, e-Devlet hesabına giriş yapar.
- Yetkilendirme İşlemleri: “EİDS Taşınmaz İlanı Yayınlama İzni İşlemleri” hizmetini seçer.
- Taşınmaz Seçimi: İlan yetkisi vermek istediği taşınmazı seçer.
- Emlak İşletmesi Bilgileri: Yetki belgesi numarası ve yetki süresini girer.
- Onay: Bilgileri kontrol edip işlemi tamamlar.
Bu yetkilendirme işlemi, emlak işletmesine sadece ilan verme yetkisi sağlar; tapuda işlem yapma hakkı tanımaz.
Sonuç
EİDS, emlak sektöründe şeffaflık ve güvenilirliği artıran önemli bir sistemdir. Taşınmaz sahiplerinin e-Devlet üzerinden emlak işletmelerine ilan verme yetkisi vermesiyle, sahte ilanların önüne geçilir ve tüketici mağduriyetleri azaltılır. Bu nedenle, EİDS’nin doğru ve etkin kullanımı, hem taşınmaz sahipleri hem de emlak işletmeleri için büyük önem taşımaktadır.
