Veraset, bir kişinin vefat etmesiyle birlikte, mal varlığının yasal mirasçılarına veya vasiyetnameyle belirlenen kişilere intikal etmesini sağlayan hukuki süreçtir. Türk Medeni Kanunu’na göre, mirasçılar, vefat eden kişinin taşınır ve taşınmaz mallarının, borçlarının ve haklarının sahibi olurlar.
Bu makalede, verasetin ne olduğu, miras hukuku açısından nasıl işlediği, gayrimenkul üzerindeki etkileri, veraset ilamı nasıl alınır, miras paylaşımı nasıl yapılır ve vergi süreçleri nelerdir gibi konular detaylı şekilde ele alınacaktır.
Veraset Nedir?
Veraset, bir kişinin ölümünden sonra mirasının yasal veya atanmış mirasçılara geçmesini sağlayan hukuki düzenlemeyi ifade eder. Bu süreç, miras hukukuna tabidir ve tapu işlemlerinden vergi düzenlemelerine kadar geniş kapsamlı bir hukuki süreci içerir.
Veraset süreci, mirasçılar arasında hukuki hakların belirlenmesi, mal paylaşımı ve taşınmazların devri gibi işlemleri kapsar.
Türk Medeni Kanunu’na göre mirasçılar ikiye ayrılır:
- Yasal Mirasçılar
- Altsoyu (çocukları ve torunları)
- Üstsoyu (anne-babası, büyükanne ve büyükbabası)
- Eşi
- Kardeşleri ve diğer uzak akrabaları
- Devlet (Eğer mirasçı yoksa taşınmazlar ve diğer mal varlıkları Hazine’ye geçer)
- Atanmış Mirasçılar (Vasiyetname ile Belirlenen Mirasçılar)
- Vefat eden kişi tarafından önceden belirlenen mirasçılar
- Bağış yoluyla bir vakıf, dernek veya özel bir kişiye bırakılan mallar
Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Nedir? Nasıl Alınır?
Veraset ilamı, bir kişinin ölümünden sonra yasal mirasçılarının kimler olduğunu resmi olarak belirten bir mahkeme veya noter tarafından verilen belgedir. Bu belge, mirasçılara resmi olarak miras haklarını kanıtlamalarını sağlar ve miras paylaşımı için zorunludur.
Veraset İlamı Nereden Alınır?
- Noterden alınabilir (Eğer mirasçılar arasında ihtilaf yoksa)
- Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurularak alınabilir (Eğer mirasçılar arasında anlaşmazlık varsa)
- E-Devlet üzerinden sorgulanabilir
Veraset İlamı İçin Gerekli Belgeler:
- Mirasçının kimlik belgesi
- Vefat eden kişinin nüfus kayıt örneği (Ölüm belgesi ile alınabilir)
- Mahkeme başvurularında dilekçe
Veraset ilamı alındıktan sonra mirasçılar, miras paylaşımı ve taşınmazların devri için resmi işlemlere başlayabilirler.
Gayrimenkul ve Veraset: Tapu İşlemleri Nasıl Yapılır?
Veraset sürecinde taşınmazların mirasçılara devredilmesi belirli bir hukuki sürece tabidir. Miras kalan gayrimenkulün tapu devri için tapu müdürlüklerine başvurulması gereklidir.
Veraset Yoluyla Tapu Devri Nasıl Yapılır?
- Veraset İlamı Alınır
- Noter veya mahkemeden mirasçılık belgesi alınmalıdır.
- Vergi Borçları ve Harçlar Ödenir
- Mirasçılar, miras kalan taşınmaz için Veraset ve İntikal Vergisi öderler.
- Belediyeden taşınmazın emlak vergisi borcunun olup olmadığı sorgulanmalıdır.
- Tapu Müdürlüğüne Başvuru Yapılır
- Mirasçılar, tapu müdürlüğüne veraset ilamı ve gerekli evraklarla başvurarak taşınmazın tescilini talep ederler.
- Tapu kayıtlarına “intikal işlemi” işlenerek mülk mirasçılara devredilir.
- Mirasçılar Arasında Paylaşım Yapılır
- Mirasçılar ortak mülkiyet hakkına sahip olur ve tapu hisseli olarak düzenlenir.
- Mirasçılar anlaşarak tapuyu bireysel mülkiyete çevirebilirler (İzale-i Şuyu – Ortaklığın Giderilmesi Davası ile paylaşım yapılabilir).
Veraset ve İntikal Vergisi Nedir?
Mirasçılar, miras kalan taşınmazlar için devlete belirli bir oranda vergi ödemekle yükümlüdür. Bu vergiye Veraset ve İntikal Vergisi denir.
Veraset ve İntikal Vergisi Oranları (2025 Güncel)
| Miras Payı (TL) | Veraset Vergisi Oranı | Bağış Yoluyla Geçişte Vergi |
|---|---|---|
| İlk 1.100.000 TL | %1 | %10 |
| 1.100.000 – 2.600.000 TL | %3 | %15 |
| 2.600.000 – 5.500.000 TL | %5 | %20 |
| 5.500.000 – 11.000.000 TL | %7 | %25 |
| 11.000.000 TL üzeri | %10 | %30 |
Not: Eş ve çocuklar için belirli oranda istisnalar bulunmaktadır.
Veraset ve İntikal Vergisi Nasıl Ödenir?
- Vergi, 3 yıl boyunca Mayıs ve Kasım aylarında 6 eşit taksitte ödenebilir.
- Vergi dairesine veya E-Devlet üzerinden sorgulanarak ödeme yapılabilir.
Miras Kalan Gayrimenkul Satışı Nasıl Yapılır?
Mirasçılar, miras yoluyla edindikleri taşınmazı satmak isterlerse şu adımları takip etmelidir:
- Tapu İntikal İşlemi Yapılmalı
- Ölen kişinin tapu kaydı, mirasçılar üzerine geçirilmelidir.
- Mirasçılar Arasında Anlaşma Sağlanmalı
- Eğer hisseli bir tapu söz konusuysa, mirasçılar anlaşarak satış gerçekleştirmelidir.
- Anlaşma sağlanamazsa, ortaklığın giderilmesi davası açılarak taşınmazın satışı mahkeme yoluyla yapılabilir.
- Vergisel Yükümlülükler Yerine Getirilmeli
- Taşınmazın satışı durumunda gelir vergisi doğabilir (5 yıl içinde satış yapılırsa kazanç vergilendirilir).
Sonuç
Veraset, mirasçılar için yasal hakların belirlenmesi, mal paylaşımı ve tapu işlemlerinin yürütülmesi açısından önemli bir hukuki süreçtir. Gayrimenkul sektörü açısından, miras kalan taşınmazların tapuya tescili, vergi yükümlülükleri ve satış işlemleri belirli yasal prosedürlere tabidir.
Mirasçılar, veraset ilamı alarak tapu intikal işlemlerini tamamlamalı, vergisel yükümlülükleri yerine getirmeli ve mülkiyet paylaşımını hukuki çerçevede çözmelidir. Bu sürecin doğru yönetilmesi, mirasçılar arasında anlaşmazlık yaşanmasını önleyerek taşınmazların güvenli şekilde değerlendirilmesini sağlar.
